Haaruitval: Oorzaken, Symptomen & Behandelingstips
Haaruitval (Alopecia): Symptomen, Oorzaken, Risicofactoren en Preventie
Haaruitval, medisch bekend als alopecia, kan de hoofdhuid of zelfs het hele lichaam treffen. De klachten kunnen tijdelijk of blijvend zijn. Hoewel haarverlies iedereen kan overkomen, komt het vaker voor bij mannen. Toch ervaren ook veel vrouwen – vaak in stilte – haaruitval als een grote bron van onzekerheid.
In deze uitgebreide gids bespreken we de belangrijkste oorzaken van haaruitval, hoe je het kunt herkennen, wat de risico’s zijn en wat je eraan kunt doen.
Wat is haaruitval precies?
Iedereen verliest dagelijks haar – gemiddeld 50 tot 100 haren per dag – en dat is volkomen normaal. Maar wanneer haren niet meer terug groeien, of als het haar plotseling in grote hoeveelheden uitvalt, spreken we van overmatige haaruitval of alopecia. Dit kan op elke leeftijd voorkomen en kent veel verschillende oorzaken.
Er zijn diverse vormen van haarverlies, van geleidelijke haarverdunning tot plotselinge kale plekken. Sommige types zijn tijdelijk en omkeerbaar, andere kunnen blijvend zijn als de haarzakjes beschadigd raken.
Symptomen van Haaruitval (Alopecia)
Haaruitval (alopecia) kan zich op verschillende manieren uiten, afhankelijk van de oorzaak. Soms komt het geleidelijk op, soms plotseling. Het kan alleen de hoofdhuid treffen, of de hele lichaamsbeharing. Hieronder een overzicht van de meest voorkomende symptomen, mét hun medische benaming.
1. Geleidelijke haarverdunning op de kruin of inhammen
Medische term: Androgene alopecia (erfelijke kaalheid)
De meest voorkomende vorm van haarverlies, zowel bij mannen als vrouwen. Bij mannen ontstaat vaak een terugtrekkende haarlijn (M-vorm), bij vrouwen dunner wordend haar op de kruin of een bredere scheiding.
Bij vrouwen na de overgang komt ook een subtype voor:
→ Frontal fibrosing alopecia: een littekentype met terugtrekkende haarlijn bij oudere vrouwen.
2. Ronde of ovale kale plekken
Medische term: Alopecia areata
Een auto-immuunziekte waarbij het lichaam de eigen haarzakjes aanvalt. Dit leidt tot plotselinge kale plekken op de hoofdhuid, baard of wenkbrauwen. De huid voelt meestal glad aan, soms voorafgegaan door jeuk, tinteling of pijn.
3. Plotseling overmatig haarverlies
Medische term: Telogeen effluvium
Na een stressvolle gebeurtenis (zoals operatie, bevalling, hoge koorts of emotionele shock) kan je haar vervroegd in de rustfase (telogene fase) gaan. Hierdoor vallen in korte tijd veel haren uit – vooral bij kammen, douchen of aanraken. Geen kale plekken, maar algemeen dunner haar.
4. Volledige haaruitval op het lichaam
Medische term: Anagene effluvium
Komt vaak voor bij mensen die chemotherapie of bestraling ondergaan. Hierbij stopt de haargroei abrupt, wat leidt tot uitval van hoofdhaar én lichaamshaar (wenkbrauwen, wimpers, oksels, schaamstreek). Deze vorm is meestal tijdelijk.
5. Schilferende plekken op de hoofdhuid met haarbreuk
Medische term: Tinea capitis (hoofdschimmel)
Een schimmelinfectie, zoals ringworm op de hoofdhuid die leidt tot rode, schilferige plekken met haaruitval en soms korstvorming. Vaak zie je afgebroken haren of zwarte puntjes in de huid. Komt vooral voor bij kinderen, maar ook bij volwassenen.
6. Haarverlies door trekken of stress
Medische termen:
- Trichotillomanie: dwangmatig haren uittrekken, meestal door stress of psychische aandoening
- Traction alopecia: haaruitval door aanhoudende spanning (strakke staarten, vlechten of haarextensions)
Bij beide vormen beschadigen de haarzakjes, wat kan leiden tot blijvend haarverlies bij herhaaldelijke belasting.
Oorzaken van Haaruitval
Haaruitval kent vele oorzaken. Hieronder de belangrijkste:
1. Erfelijkheid (Androgene alopecia)
Dit is de meest voorkomende oorzaak. Mannen krijgen vaak inhammen en een kale kruin, vrouwen merken dunner wordend haar bovenop het hoofd. Deze vorm is progressief en meestal blijvend, maar wel behandelbaar.
2. Hormonale veranderingen
Schommelingen in hormonen door zwangerschap, bevalling, overgang of schildklieraandoeningen kunnen tijdelijke of langdurige haaruitval veroorzaken.
3. Medische aandoeningen
- Alopecia areata: auto-immuunziekte die kale plekken veroorzaakt
- Trichotillomanie: dwangmatig haren uittrekken
- Schildklierproblemen, lupus, diabetes: kunnen haarverlies veroorzaken
- Infecties: zoals ringworm op de hoofdhuid
4. Medicatie
Medicijnen tegen kanker, depressie, hartziekten, hoge bloeddruk, reuma en meer kunnen haaruitval als bijwerking hebben.
5. Fysieke of emotionele stress
Hevige stress of trauma kan enkele maanden later leiden tot plotseling haarverlies. Deze vorm is meestal tijdelijk.
6. Slechte haarverzorging
Strakke kapsels (zoals strakke vlechten of knotjes) kunnen de haarzakjes beschadigen (traction alopecia). Ook chemische behandelingen (permanent, hot-oil) kunnen blijvende schade aanrichten.
Risicofactoren voor Haaruitval
Je loopt meer risico op haarverlies als je:
- Erfelijke aanleg voor kaalheid hebt
- Oudere leeftijd bereikt (dunner wordend haar komt vaak na 40+ voor)
- Te maken hebt met hormonale schommelingen
- Een tekort hebt aan ijzer, vitamine D of B12
- Stress ervaart of recentelijk veel bent afgevallen
- Een medische aandoening hebt zoals diabetes of schildklierproblemen
- Rookt (roken is gelinkt aan vroegtijdige haaruitval)
Preventie van Haaruitval
Hoewel niet alle vormen van haarverlies te voorkomen zijn, kun je het risico wél beperken:
Wees voorzichtig met je haar
Gebruik een kam met wijde tanden, trek ( of kam) niet aan nat haar, vermijd hitte en chemie. Vermijd ook kapsels zoals strakke vlechten, knotjes, staarten of extensions.
Voed je haar van binnenuit
Eet gezond en gevarieerd. Zorg voor voldoende inname van eiwitten, ijzer, zink en vitaminen (vooral vitamine D en B-complex).
Vermijd schadelijke producten en behandelingen
Gebruik milde, sulfaatvrije shampoos en vermijd behandelingen zoals permanent of hot-oil bij gevoelig haar.
Bescherm je hoofdhuid
Draag een hoed in de zon en vermijd overmatige UV-straling op je hoofdhuid.
Overweeg medische preventie bij
Als je chemotherapie ondergaat, vraag dan naar een koelkap om haaruitval mogelijk te beperken. Bespreek bij erfelijke kaalheid de opties met een arts, zoals minoxidil of finasteride.
